Đội xe thu gom rác phát nhạc cổ điển hoạt động 5 ngày một tuần giúp Đài Loan trở thành một trong những nơi quản lý rác sinh hoạt tốt nhất thế giới.
Tiếng nhạc xe rác vang vọng khắp đường phố Đài Loan. Dù bạn đang uống bia trong quán bar ở thành phố, lênh đênh trên eo biển Đài Loan hay cheo leo trên một ngọn núi, bạn vẫn nghe được tiếng nhạc báo hiệu đến lúc đi đổ rác.
Vài thập kỷ qua, Đài Loan chuyển mình từ “đảo rác” thành một trong những vùng lãnh thổ quản lý rác thải sinh hoạt tốt nhất thế giới. Đội xe tải gom rác màu vàng lăn bánh trên đường phố 5 ngày một tuần, phát ra những đoạn nhạc như Für Elise của Beethoven hay Lời cầu nguyện của thiếu nữ của Tekla Bądarzewska-Baranowska.Video Player is loading.DừngHiện tại 0:03/Thời lượng 0:13Đã tải: 0%Tiến trình: 0%Bỏ tắt tiếngToàn màn hình
Xe rác phát bản nhạc “Für Elise” của Beethoven ở quận Đông Thế, thành phố Đài Trung, năm 2017. Video: YouTube/Canuck Walkabout
Ở huyện Cổ Đình, ngoại ô Đài Bắc, bà Trần, 60 tuổi, ngồi trên bậc thềm một ngôi chùa cùng hàng xóm chờ xe rác đến. Họ ăn mặc giản dị, có người mặc đồ ngủ, đầu quấn lô uốn tóc, trò chuyện với nhau hoặc xem điện thoại.
Bà Trần không thể nhớ lần đầu nghe thấy tiếng nhạc đổ rác từ khi nào. “Lâu lắm rồi, rất lâu rồi”, bà nói. “Mỗi khi nghe thấy tiếng nhạc, tôi luôn nghĩ cần phải nhanh lên, mang rác đi đổ”.
Bà thích trò chuyện với hàng xóm trong lúc chờ đổ rác. “Nếu có người lâu không đi đổ rác, tôi sẽ tự hỏi liệu họ có gặp gì bất trắc không và sẽ tới nhà thăm”, bà nói.
Khi xe đến, người dân bước nhanh tới chiếc xe lớn màu vàng, vứt rác vào phía sau xe trước khi di chuyển sang xe tải nhỏ hơn vứt đồ tái chế và thức ăn thừa.
Hệ thống thu gom rác ở Đài Loan khác với hệ thống thu gom hàng tuần từ những thùng rác lớn có bánh xe phổ biến trên thế giới. Chính sách “rác không chạm đất” yêu cầu người dân trực tiếp mang rác khỏi nhà để đổ vào xe tải, giúp đường phố vệ sinh hơn trong điều kiện khí hậu ẩm ướt của Đài Loan.
Có những ứng dụng điện thoại cho phép người dùng theo dõi xe rác và thông báo cho họ bất cứ khi nào có xe rác ở gần. Người dân bắt buộc phải dùng túi đựng rác do chính quyền phân phối, với giá tiền phụ thuộc vào dung tích.
Giám đốc sở bảo vệ môi trường Đài Bắc cho hay các biện pháp đã giúp giảm 2/3 lượng rác thải từ các hộ gia đình ở thành phố. “Chính quyền Đài Bắc đã triển khai hệ thống này, nhưng đó là nhờ vào sự đồng lòng của người dân trong công tác cùng nhau giảm thiểu rác thải”, Lưu Minh Long, ủy viên bảo vệ môi trường thành phố, nói.
Đài Loan sử dụng nhiều nhựa, nhưng đường phố vẫn sạch sẽ và hòn đảo tự hào là một trong những nơi có tỷ lệ tái chế cao nhất thế giới, với 55% lượng rác được tái chế. Đầu những năm 90, chỉ 70% rác được thu gom, dẫn tới những cải cách mở ra hệ thống thu gom rác như ngày nay.
Các bản nhạc đóng vai trò quan trọng trong hệ thống gom rác vì chúng ăn sâu vào tâm trí người dân. Không có lời giải thích rõ ràng cho việc xe rác phát ra những bài nhạc này. Trong một chương trình podcast gần đây, người dẫn chương trình John Ross cho hay các bản nhạc được tải sẵn lên xe tải mua của Nhật Bản những năm 1960. Sau đó, chính quyền đã thêm vào những bản nhạc khác bao gồm ca khúc dân gian và bài dạy tiếng Anh nhưng gây khó hiểu hoặc không được ưa chuộng nên chúng bị loại bỏ.
Trong khi đó, ông Lưu giải thích rằng những xe tải này được mua từ Đức và vốn chỉ phát bản nhạc Für Elise. Ông không rõ khúc nhạc Lời cầu nguyện của thiếu nữ làm cách nào được tải lên xe. Một số người cho rằng một cựu giám đốc đã nghe con gái chơi bản nhạc này và chèn vào danh sách phát nhạc trên xe rác.
Tháng 11, tại một chương trình hóa trang giả nữ trong lễ hội LGBTQ ở Đài Bắc, Kimmy Mesula đóng vai một công nhân thu gom rác mệt mỏi với cuộc sống buồn tẻ và ông chủ khó tính. Kimmy sau đó nhảy múa theo bản hòa âm điện tử Lời cầu nguyện của thiếu nữ và khán giả đã ủng hộ cuồng nhiệt.”Du khách quốc tế không biết bài này. Màn trình diễn chỉ dành cho người đổ rác”, Mesula nói.
Một số người thu gom rác nổi tiếng khó tính, hay cằn nhằn người dân đi đổ rác chậm, hay cố ý đổ rác vào túi thường thay vì túi do chính quyền quy định.
Ở Cố Đình, ông Trần, 60 tuổi, nhân viên thu gom rác, nghỉ giải lao cùng đồng nghiệp trong một căn nhà ven sông, trong khi đoàn xe tải đỗ bên ngoài. Họ cười khi ông kể nhiều người phàn nàn về ông suốt 36 năm làm việc.
“Họ không vui khi tôi bảo họ phải phân loại rác đúng cách hơn”, ông nói. “Nhưng công việc của chúng tôi không phải công việc gian khổ nhất. Có nhiều người phải làm việc khổ hơn chúng tôi”.
Lý, 32 tuổi, mới vào làm được 6 tháng, cho hay bản thân công nhân thu gom rác cũng không tránh được phản ứng khi nghe tiếng nhạc. “Bất kỳ khi nào nghe thấy điệu Für Elise, tôi đều nghĩ mình cần phải đi đổ rác”, Lý nói.
